Waar zie je jezelf over tien jaar? Een vraag die bij menig sollicitatiegesprek of coachingstraject om de hoek komt kijken. Even denken tien jaar van nu?
Ik was met een aantal Congolezen in een bar in Kampala. We hadden een enerverend gesprek over de vraag: waar ben je over tien jaar? Ik antwoordde dat ik het nogal een moeilijke vraag vond om te beantwoorden. Ten eerste is het ver vooruit, ten tweede plan ik mijn leven niet zo en ten derde wie zegt dat ik er over tien jaar nog ben?
Ik kreeg het verwijt naar mijn hoofd dat ik duidelijke doelen moet stellen en meer moet focussen. Prima, maar niet over een termijn van tien jaar. Mijn motto is dat ik mijn eigen pad bewandel en ook wel zie wat er op mijn pad komt.
Ga ik dan overal blanco in? Nee, maar het niet bereiken van zulke lange termijndoelstellingen kan ook voor veel frustratie zorgen. De afgelopen vier jaar heb ik van zeer dichtbij meegemaakt dat het leven zo maar voorbij kan zijn op jonge leeftijd of dat alle toekomstplannen even noodgedwongen 360 graden draaien. Daarom leef ik meer met de dag en probeer ik te genieten zonder dat ik het idee heb dat het leven voorbijvliegt.
Maar ik merk dat je deze vraag in een breder cultureel perspectief moet plaatsen. Mijn gezelschap, jonge Congolezen van begin twintig, zijn overduidelijk meer gebonden aan cultureel patroon. Studie afronden, werken, geld verdienen, trouwen en vooral heel veel kinderen krijgen. Grote gezinnen van meer dan tien kinderen is heel normaal in Congo.
Nadat dit op de rit is, ga je investeren in de oude dag, bijvoorbeeld door het aanschaffen van aandelen. Doel is om rond je vijftigste binnen te zijn, zodat je achterovergeleund van de oude dag kan genieten. Investeren in aandelen en zorgen dat je binnen bent op je vijftigste; het klinkt zo gek nog niet.
Dat mijn vriend druk voelt om in het familiebedrijf te werken en dit in de toekomst over moet nemen, laten we maar even achterwegen. Ook dat hij bij voorkeur toch wel eerst moet trouwen met een gerespecteerde vrouw, want een vrijgezelle directeur aan de top van een olietransportbedrijf kan eigenlijk niet. Mijn gezelschap vindt het heel raar en niet normaal als je na je veertigste niet weet wat je wilt in het leven.
Maar wat is normaal? Ik legde de vraag voor aan een Indiaanse vriend en die kwam tot mijn grote verbazing ook met een geplande waar wil ik over tien jaar zijn strategie. “Most of the time if you ask this question to white people they are messed up at some point, confused and with no clear goals in their lives. Inmiddels begon ik enigszins aan mijzelf te twijfelen. Ligt het dan aan mij? Moet ik meer plannen?
Dezelfde vraag stelde ik aan een Rastafari Ethiopiër die ik ken. “Tien jaar? Nee, zover plan ik nooit vooruit. Hooguit een of twee jaar, want je weet niet wat het leven gaat brengen. Wie weet zit ik binnenkort wel aan de andere kant van de wereld met iemand die ik random in een bar tegen het lijf ben gelopen”.